İŞÇİ SENDİKALARI
İŞÇİ SENDİKALARI
(Dictionary of Economics) :
Ücret düzeylerini yükseltme, çalışma koşullarını iyileştirme, ekonomik ve sosyal öteki hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek amacıyla faaliyette bulunan ve üyelerini işçilerin oluşturduğu sendika.İşçiler arasında ilk birlikler ve dayanışma örgütleri sanayi devreminin ürünü olarak 18. yüzyılda İngilterede ortaya çıktı. Bunu 18. yüzyılın sonralı ve 19. yüzyılın başlarında Avrupanın öbür ülkeleri ile ABDdeki örgütlenmeler izledi. Bu dönemde sendikaların dikkatini siyasal ve ekonomik konulara yöneltmesi, işverenlerin ve devletin sistemli baskısına yol açtı. Örneğin, İngiltere, Fransa ve Almanyada iºçilerin birleºmesini engelleyici yasaklar kondu.Kapitalist ülkelerde sendikacılık genellikle reformcu ve devrimci olmak üzere iki kanada ayrılır. Reformcu sendikacılık, kapitalizme muhalefet etmeksizin, mevcut düzende emekçilere birtakım yararlar sağlamaya çalışır. 19. yüzyılda Almanya ve Fransada güçlü bir yükseliº gösteren devrimci sendikacılık, işçi sınıfı partileriyle yakın bir birlik içerisinde, kapitalist düzeni aşma hedefini güder. Günümüzde Batı dünyasındaki sendikaların çoğu reformist çizgiyi benimsemişlerdir. Sosyalist ülkelerde sendikalar uzun bir dönem önce ve yönetici partiyle birlikte çalışmış, bu yüzden özerk ve bağımsız bir sendikacılık hareketi olmamıştır. 1989dan sonra sosyalist ülkelerde demokratikleşme ve liberalleşme hareketi sendikaları özerkleşmeye doğru teşvik etmiştir.Türkiyede iºçi sendikalari degºiik seyirler izler, 1960a kadar 1946da bazı sınırlamaların kaldırılmasına rağmen sendikal hareketler gelişmemiş ve işçi hakları sınırlı bir düzeyde kalmıştır.1960 yılında işçilere grev haklarının verilmesi ve sendika ödentilerinin işveren tarafından kaynakta kesilerek işçi sendikalarına aktarılması gibi yenilikler, sendika hayatının güçlenmesinde önemli rol oynadı. 1971deki 12 Mart müdahalesini izleyen yeni askeri rejim sırasında Anayasa ve yasalarda sendikal özgürükler aleyhine yapılan düzenlemeler sendikacılıkta duraklamaya yol açtı. 1982 Anayasası ile sendikalar için konan siyasal faaliyet ve işbirliği yasakları ile çeşitli grev yasakları ve yürütme organına tanınan grevi erteleme yetkileri sendikacılığa önemli bir darbe vurdu.
TÜRK-İŞ (TÜRKİYE İŞÇİ SENDİKALARI KONFEDERASYONU)
(Dictionary of Economics) :
Merkezi KAnkarada bulunan İşçi Sendikaları Üst Örgütü. Türk-İş Türkiyenin ilk üst düzey sendikal örgütüdür (1952). 1957 DPye yakın Nuri Başer başkanlığa seçilinceye kadar sönük bir dönem geçirdi. 1961 Anayasasının hazırlık çalışmalarına katıldı. Bu arad ABDnin dış yardım programlarını koordine eden Uluslararası Gelişme Ajansından sağladığı para yardımı sonradan yoğun eleştirilere yol açtı. Çalışma yaşamına ilişkin yasaların çıkmasından (1963) sonra, yoğnlaşan işçi eylemlerine ve grevler çıkması nedeniyle çıkan anlaşmazlıklardan sonra, bünyesindeki sendikalardan bazıları konfederasyondan ayrılarak Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonunu kurdular (1967). Daha sonraları Sosyal Demokrat sendikacıların muhalefetinde kalan Türk-İş 12 Mart müdahalesine karşı çıkmadığı için yoğun biçimde eleştirildi. Buna rağmen, özellikle kamu işyerlerinde örgütlü olan, ulusal ve uluslararası kuruluşlardaki üçlü yapılarda işçi kesimini temsil eden Türk-İş, üye sayısı en fazla işçi kuruluşu olarak etkinliğini sürdürdü. 12 Eylül Harekatını desteklemesi dolayısıyla uluslararası Hür İşçi Sendikaları Ko4nfederasyonuna üyeliği askıya alındı. Şu anda genel başkan Şevket Yılmazdır.
ULUSLARARASI HÜR İŞÇİ SENDİKALARI KONFEDERASYONU (ICFTU
(Dictionary of Economics) :
Donya İşçi Sendikaları Federasyonu içindeki komünist eğilimli sendikalarla anlaşmazlığa düşerek bu örgütten ayrılan sendikaların 1949da kurduğu örgüt. Özgür ve demokratik sendikal hareketler arasında dünya çapında işbirliği sağlamayı amaçlar. ICFTUnun temel dayanaı Batı Avrupada ve Uluslar Topluluğuna üye ülkelerde etkinliklerde bulunna sendika federasyonlarıdır. Türk-İş 1961 yılından bu yana konfederasyonun üyesidir.